Μεγάλες συζητήσεις και προβληματισμό έχει προκαλέσει στην Κύπρο η βεβήλωση του τάφου και η αρπαγή των λειψάνων του Τ. Παπαδόπουλου, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 2003 μέχρι το 2008.

Το περιστατικό, εκτός από την αστυνομική του πτυχή, έχει ανακινήσει ιδεολογικές συγκρούσεις του παρελθόντος, και όσο παραμένει ανεξιχνίαστη η υπόθεση, τόσο θα απλώνεται το κύμα καχυποψίας σχετικά με τα κίνητρα και τους αυτουργούς της.

Ο Παπαδόπουλος ήταν ένας πολιτικός του συντηρητικού κέντρου, και ηγέτης ενός «ρυθμιστικού» κόμματος όπως το ΔΗΚΟ, το οποίο συμμετείχε σε αρκετές κυβερνήσεις συνεργασίας. Αποτέλεσμα μίας τέτοιας εκλογικής σύμπραξης ήταν και η θητεία προέδρου που κλήθηκε να διατελέσει, συγκυβερνώντας με το ΑΚΕΛ (μεγάλο σε εκλογικό ποσοστό εργατικό κόμμα) και το ΚΙΣΟΣ (σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης). Αν και κέρδισε τις εκλογές του 2003 με το επιχείρημα ότι ήταν καταλληλότερος από τον Γλαύκο Κληρίδη για να βοηθήσει στην λύση του κυπριακού, συνέδεσε το όνομά του με το βροντερό «ΟΧΙ» στο σχέδιο ΑΝΑΝ, το οποίο ανακοίνωσε σε ζωντανό τηλεοπτικό διάγγελμα, καλώντας με ένα φορτισμένο συναισθηματικά μονόλογο τον κυπριακό λαό να καταψηφίσει το σχέδιο. «Δεν παρέλαβα κράτος για να παραδώσω κοινότητα» ήταν η έκφραση που είχε πει με σκοπό να γράψει ιστορία εκείνη τη νύχτα. Βέβαια καθ’όλη τη διάρκεια των συνομιλιών τους προηγούμενους μήνες, αυτό διαπραγματευόταν. Και, για να είμαστε ειλικρινείς, το να πει ο πρόεδρος «ΟΧΙ» σε εκείνο το σχέδιο δεν ήταν και κάτι δύσκολο: οι ελληνοκύπριοι δεν ήταν καθόλου «ζεστοί» για υπερψήφιση του σχεδίου, και το «ΟΧΙ» είχε μεγάλο ρεύμα. Έβλεπες σε αυτοκίνητα αυτοκόλλητα του ΟΧΙ, αφίσες και βαμμένους τοίχους. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν άλλωστε ότι η άρνηση στο σχέδιο θα υπερίσχυε δύσκολα ή ευκολότερα. Οπότε οι δρόμοι των κομμάτων που δεν ήθελαν να έχουν πολιτικό κόστος εκείνη την περίοδο ήταν, ουσιαστικά, δύο: είτε να βροντοφωνάξουν το ΟΧΙ για να γίνουν και περισσότερο αρεστοί στο ακροατήριό τους, είτε να τηρήσουν μια πιο μετριοπαθή στάση όπως έκανε το ΑΚΕΛ: «Λέμε ΟΧΙ για να τσιμεντώσουμε το ΝΑΙ» είχε πει ο τότε γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ και νυν πρόεδρος της Κύπρου Δ. Χριστόφιας.

Παραδόξως, το μεγαλύτερο δεξιό κόμμα της Κύπρου ΔΗΣΥ, σε μία φιλελεύθερη/επαναπροσεγγιστική κατεύθυνση, στήριξε το σχέδιο Ανάν, κάτι που μάλιστα είχε βαρύτατες επιπτώσεις σε πολιτικό επίπεδο, όταν παραδοσιακοί δεξιοί εντός των κόλπων του κόμματος διαφώνησαν έντονα. Ακολούθησε διάσπαση του κόμματος και ενδυνάμωση των πιο συντηρητικών φωνών, με αποτέλεσμα να χαθεί μέρος της εκλογικής του δύναμης.

Το τελικό «ΟΧΙ» του δημοψηφίσματος στο σχέδιο Ανάν ήταν άθροισμα πολλών διαφορετικών νοοτροπιών: άλλοι ήταν αντίθετοι σε κάθε συνύπαρξη με τους τουρκοκύπριους, άλλοι δεν δέχτηκαν τον πιεστικό (εκβιαστικό) σχεδόν χαρακτήρα με τον οποίο προωθήθηκε η λύση, άλλοι απλά πίστευαν ότι το συγκεκριμένο πλάνο θα δημιουργούσε ένα δυσλειτουργικό κράτος.

Γιατί επιμένω στην ανάλυση μίας κατάστασης του 2004 και όχι του 2009;

Η καταδικαστέα από όλους πράξη της εκταφής και της κλοπής των λειψάνων του Τ. Παπαδόπουλου, μία μόλις ημέρα πριν την τέλεση μνημοσύνου που θα είχε προφανώς και πολιτική χροιά, ξέθαψε και όλη την ατμόσφαιρα του δημοψηφίσματος. Την τότε στάση του Παπαδόπουλου, των κομμάτων, του λαού.
Ίσως γιατί και στην τωρινή πολιτική συγκυρία, έχουμε συζητήσεις πιθανής επίλυσης μεταξύ Χριστόφια και Ταλάτ;

Από τη στιγμή που δεν υπάρχει μέχρι τώρα στην Κύπρο κανένα δείγμα «αριστερόστροφου» εξτρεμισμού ενάντια σε αντιφρονούντες, ποιος μπορεί να ήθελε μία τέτοια πράξη; Εάν επρόκειτο για δράση κάποιας ομάδας με ιδεολογικά κίνητρα, δε θα υπήρχε ένα μήνυμα ή προκήρυξη, που θα εξηγούσε το σκεπτικό της;
Η κυπριακή κοινή γνώμη, μέσα από παράθυρα, εφημερίδες και ψιθύρους έχει ακούσει τα πάντα: ότι κάποιοι φοβούνται τον Τάσσο ακόμη και στον τάφο, ότι οι βέβηλοι ήταν σπείρα κοινών τυμβωρύχων, ότι ήταν τούρκοι πράκτορες (!)…

Κανένα από αυτά τα σενάρια δε δείχνει αρκετά πειστικό, και όσο οι έρευνες για την εξιχνίαση της υπόθεσης μένουν άκαρπες, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η πόλωση του πολιτικού σκηνικού. Οι ΔΗΚΟικοί θα συσπειρώνονται γύρω από την θύμηση της πολιτικής γραμμής του Παπαδόπουλου, οι ΑΚΕΛικοί σε μία δύσκολη στιγμή για την κυβέρνηση θα μιλούν για προβοκάτσια χωρίς να μπορούν να καθορίσουν από πού αυτή προήλθε, και όλοι οι υπόλοιποι θα καταδικάζουν όσο πιο κατηγορηματικά μπορούν, στολίζοντας τα λόγια τους με ολίγον από… κυπριακό. Παλιές δοκιμασμένες συνταγές, που ίσως να οδηγήσουν στα παλιά γνωστά αποτελέσματα: αποδυνάμωση του κλίματος επαναπροσέγγισης, κλίμα δυσπιστίας, πολιτικά και διπλωματικά αδιέξοδα.