Η «πυρετοθεραπεία» δεν χρησιμοποιείται πλέον στην κλινική πράξη, αλλά έχει αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη της στο συλλογικό υποσυνείδητο. Όπως όλες οι δοξασίες που έχουν διαδοθεί στην εποχή της προ-επιστήμης, η θεραπεία αυτή είχε μια λογική βάση: όταν ανεβάζουμε πυρετό, η κυκλοφορία επιταχύνεται και οι αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού κινητοποιούνται για να διορθώσουν ή να περιορίσουν μια λειτουργική βλάβη. Γι’ αυτό και πιστεύεται ότι τα αντιπυρετικά δεν πρέπει να τα παίρνει κανείς με το παραμικρό. Αντί για καλό, μπορεί να κάνουν κακό, επιβραδύνοντας την ανάρρωση.

Τώρα βέβαια υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να έχει κανείς ένα πυρέτιο και στο να ψήνεται στον πυρετό, να τον πιάνουν σπασμοί και να κινδυνεύει να μείνει. Η γενίκευση «ο πυρετός κάνει καλό» είναι λοιπόν επικίνδυνη και εσφαλμένη. Αυτό ισχύει ευρύτερα. Όπως λέει κάπου ο Καμύ, η πανούκλα κι ο πόλεμος βρίσκουν πάντοτε τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Γι’ αυτό και προκαλούν καταστροφές και δυστυχία.  Εάν ανάμεσα στα χίλια κακά που επιφέρει μια κρίση προκύψει και κάτι που είναι (ή φαίνεται) ευεργετικό δεν θα πρέπει να μας ξεγελάει. Άλλο το πρόσκαιρο κι άλλο το καλά θεμελιωμένο· άλλο το μείζον κι άλλο το έλασσον.

Πάρτε για παράδειγμα την πανδημία του κορονοϊού. Άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους· άλλοι ταλαιπωρήθηκαν και είδαν τον χάρο με τα μάτια τους· τα οικονομικά παρέκκλιναν της πορείας τους· η κοινωνία υπέφερε και θα υποφέρει απ’ ό,τι φαίνεται ακόμα περισσότερο. Εν τω μεταξύ, όμως, όλοι κατάλαβαν με την ευκαιρία την αξία που έχει το ΕΣΥ. Να πούμε μήπως ότι η πανδημία ωφέλησε, όπως έλεγαν μερικοί για τα Μνημόνια; Πολύ δεν πάει; 

Όσο κι αν ακούγεται παράλογο, αυτή η ζαχαριαδιακής αποχρώσεως άποψη, ότι δηλαδή «η Ήττα είναι Νίκη», εκφωνήθηκε από επίσημα χείλη στον χώρο της της αντιπολίτευσης στη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης: δεν χρειάζεται, λέει, να υψώσουμε τους τόνους μεσούσης της πανδημίας, γιατί κερδίζουν έδαφος οι ιδέες μας.  Ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστειλε την κριτική του σε πολλά σημεία στα οποία θα μπορούσε να έχει παρέμβει καταλυτικά (όπως το χάος και τα πολλαπλά σφάλματα του ΕΟΔΥ, η αμφισβητήσιμη πρακτική των περιορισμένων ελέγχων και τα τραγελαφικά με τις μάσκες και τις ώρες κυκλοφορίας που επισημάνθηκαν πρόσφατα από αυτό το φόρουμ).

Η υπερβολικά συναινετική στάση της αντιπολίτευσης για ένα διάστημα και οι επανειλημμένες διαβεβαιώσεις της ότι στηρίζει απόλυτα την επιτροπή Τσιόδρα μπορεί να ενίσχυσαν την εικόνα μιας μετριοπαθούς και διαλλακτικής Αριστεράς, δεν έκαναν όμως ευκολότερη την αντιμετώπιση των κινδύνων της πανδημίας. Αυτό θα φανεί σε λίγο, όταν αρχίσει να γίνεται πιο αισθητή η έλλειψη επαρκών στοιχείων για τη διασπορά της νόσου στον γενικό πληθυσμό. Αντίθετα, η επίμονη πίεση της αντιπολίτευσης για άμεσες προσλήψεις στο ΕΣΥ, αύξηση κλινών στις ΜΕΘ, διαγνωστικό έλεγχο από το Κέντρο Αιμοδοσίας και άλλα όντως βοήθησαν. Αυτό που δεν εξηγείται πολιτικά, λογικά και επιστημονικά είναι η πλήρης ταύτιση της αντιπολίτευσης με μια επιτροπή ειδικών που συναινούσε σε κάθε βήμα στην πρακτική του «βλέποντας και κάνοντας».

Πιστώθηκε κάτι πολιτικά η αντιπολίτευση για την «υπεύθυνη» στάση της τους τελευταίους μήνες; Δεν το νομίζω. Σε περιόδους κρίσης ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από την εκάστοτε ηγεσία του, πόσω μάλλον όταν η πολιτική του εγκλεισμού αποδίδει. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απολαμβάνει τώρα μεγαλύτερης αποδοχής, γεγονός που βάζει εξ αντικειμένου στο περιθώριο το (σωστά) εμπροσθοβαρές πρόγραμμα οικονομικής στήριξης που πρότεινε πρόσφατα ο ΣΥΡΙΖΑ. Εφήμερα και περιστασιακά τα δημοκοπικά ευρήματα; Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Θα δείξουν οι εκλογές.

Μια άλλη, λιγότερο ευδιάκριτη, συνέπεια της «συμπολιτευτικής» στάσης που ακολούθησε η αντιπολίτευση ήταν η αγιοποίηση των επιστημόνων στα μάτια της κοινωνίας. Οι επιστήμονες όμως δεν είναι ούτε «άγιοι», ούτε «ουδέτεροι». Είναι, όσο το επιτρέπουν οι περιστάσεις, αντικειμενικοί. Και επειδή ακριβώς είναι (ή θέλουν να είναι) αντικειμενικοί, χρησιμοποιούν κατά κόρον τον πανάρχαιο μηχανισμό που λέγεται κριτική. Επιστημονική σκέψη και πρακτική χωρίς κριτική συνιστά αντίφαση όρων. Όταν ένας επιστήμονας όπως ο κ. Τσιόδρας απολαμβάνει τόσης αποδοχής και ασυλίας, στο τέλος μετατρέπεται σε εικόνισμα και σελέμπριτι. Και τότε το εργαλείο της κριτικής παύει να λειτουργεί.

Μην παρεξηγηθώ: δεν αναφέρομαι στον σεβασμό και στην αναγνώριση που δικαιούνται να έχουν όσοι κάνουν με συνέπεια τη δουλειά τους. Αναφέρομαι σε εκείνο το «ό,τι καλύτερο» με το οποίο διακόσμησαν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ την εικόνα του κ. Τσιόδρα. Αυτό ήταν ένα λάθος που είχε πολλές παράπλευρες συνέπειες, γιατί, εκτός των άλλων, ανατροφοδοτούσε την επικοινωνιακή τακτική του υπουργείου Υγείας, καλλιεργώντας τον μεσσιανισμό και το αφήγημα του «Μωυσή».  Να μιλήσουμε εξ άλλου με πιο καθαρούς όρους: το «ό,τι καλύτερο» είναι μια αξιολογική εκτίμηση, που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν βασίζεται σε πραγματολογικά δεδομένα, αλλά σε προσωπικές απόψεις. Υπάρχει όμως διαφορά ανάμεσα στην προσωπική συμπάθεια και στην αντικειμενική κρίση.

Άρχισα με τον πυρετό κι έτσι θα κλείσω. Η πυρετοθεραπεία έχει αρχαίες ρίζες. Πρώτος ο Ιπποκράτης παρατήρησε ότι ο πυρετός επιδρά ευεργετικά στην επιληψία. Αυτός όμως που διεύρυνε τη θεραπευτική αυτή πρακτική ήταν ο νομπελίστας Julius Wagner Jauregg, που στις αρχές του 20ου αιώνα την χρησιμοποίησε για την αντιμετώπιση της (νευρο)σύφιλης, (επι)μολύνοντας αρρώστους με το πλασμώδιο της ελονοσίας. Η μέθοδος εγκαταλείφθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950.  Κάπου εκεί απαλλάχτηκε κι Αριστερά από  την εκτρωματική αντίληψη ότι οι κρίσεις και οι εμφύλιες συγκρούσεις οξύνουν την ταξική πάλη και κάνουν τελικά καλό γιατί αναδεικνύουν τις ευγενείς ιδέες της. Ας το εμπεδώσουμε πια, έχουν περάσει σχεδόν 70 χρόνια: η συμφορά δεν είναι ευλογία. Και η Ήττα δεν είναι σε καμία περίπτωση Νίκη.